Việc lựa chọn giữa cotton hữu cơ (bông hữu cơ) và cotton thường ngày càng trở nên quan trọng hơn đối với người tiêu dùng Việt Nam, nhất là khi mọi người bắt đầu quan tâm hơn đến sức khỏe, môi trường và chất lượng của các sản phẩm dệt may mình sử dụng. Nếu bạn cũng từng phân vân trước hai loại chất liệu này, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của từng loại, ưu nhược điểm, và hướng dẫn cách lựa chọn phù hợp với nhu cầu, túi tiền và lối sống riêng của mình.
Hiểu đúng về cotton hữu cơ và cotton thường
Trước tiên, cần xác định cotton hữu cơ và cotton thường là gì. Ở Việt Nam, phần lớn các sản phẩm dệt may trên thị trường vẫn dựa vào cotton thường, loại được trồng theo phương pháp truyền thống sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu tổng hợp, thậm chí là giống biến đổi gen. Trong khi đó, cotton hữu cơ được trồng hoàn toàn tự nhiên không hóa chất, không thuốc bảo vệ thực vật và không sử dụng giống biến đổi gen. Nông dân trồng cotton hữu cơ quay về với phân ủ hữu cơ, biện pháp luân canh và kiểm soát sâu bệnh tự nhiên.

Vậy cotton hữu cơ có phải chỉ là “chiêu” quảng cáo không?
Không hẳn. Trên thế giới, cotton hữu cơ đang chiếm dần thị phần lớn hơn nhờ xu hướng “sống xanh”, hướng tới bền vững và bảo vệ sức khỏe người dùng. Ở Việt Nam, cùng với sự phát triển của ngành thời trang bền vững, xu hướng này ngày càng rõ rệt ở các đô thị lớn.
Phương pháp canh tác: Khác biệt cốt lõi
Canh tác cotton hữu cơ
Việc trồng bông hữu cơ tốn nhiều công sức và thời gian hơn, nhưng đảm bảo đất trồng được phục hồi, nguồn nước không ô nhiễm hóa chất, góp phần bảo vệ môi trường sống xung quanh và sức khỏe nông dân.
Một ví dụ tại Ấn Độ cho thấy, những người chuyển sang trồng cotton hữu cơ ghi nhận đất khỏe hơn, cây phát triển bền vững, đồng thời giảm mạnh rủi ro bệnh tật từ hóa chất.
Canh tác cotton thường
Cotton thường được trồng theo quy mô lớn, cơ giới hóa cao, sử dụng lượng lớn phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật – điều này gây ô nhiễm đất, giảm đa dạng sinh học và có thể để lại tồn dư hóa chất nguy hại trong sản phẩm cuối cùng.
Theo các nghiên cứu, trồng cotton thường tiêu tốn hơn 2.700 lít nước để sản xuất mỗi kg sợi, chưa kể lượng hóa chất giải phóng ra môi trường qua dòng nước xả và phát tán ra không khí.
Tác động đến môi trường: Lựa chọn nào “xanh” hơn?
Cotton hữu cơ – Bảo vệ đất, nước, không khí
Canh tác cotton hữu cơ giúp giảm thiểu rõ rệt ô nhiễm nguồn nước, hạn chế sử dụng nước, đồng thời góp phần giữ gìn đa dạng sinh học khi tránh lạm dụng hóa chất. Các cánh đồng cotton hữu cơ thường thu hút côn trùng, động vật có ích, tạo ra một hệ cân bằng sinh thái.
Các số liệu chỉ ra: trồng cotton hữu cơ có thể giảm tới 40% tiêu tốn năng lượng và 50% lượng nước so với phương thức truyền thống.
Cotton thường – Gây áp lực lớn lên hệ sinh thái
Việc sử dụng quá nhiều phân bón hóa học và thuốc trừ sâu không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên, mà còn tác động đến sức khỏe của cộng đồng địa phương. Tại nhiều vùng miền Tây Nam Bộ, tình trạng ô nhiễm nguồn nước từ nông nghiệp công nghiệp nói chung và cotton thường nói riêng đã được cảnh báo.
Sức khỏe người tiêu dùng và nông dân: Đâu là điểm khác biệt?
Cotton hữu cơ – Dịu nhẹ và thân thiện với làn da
Làn da nhạy cảm, trẻ sơ sinh hoặc người dễ kích ứng nên ưu tiên vải cotton hữu cơ. Bởi không bị tẩm nhuộm hóa chất, không dư lượng thuốc trừ sâu, cotton hữu cơ rất an toàn cho da và hạn chế gây dị ứng, chàm da hoặc các bệnh ngoài da. Rất nhiều mẹ bỉm tại Việt Nam hiện ưu tiên chọn cotton hữu cơ để may quần áo sơ sinh hoặc bộ drap giường.
Cotton thường – Tiềm ẩn nguy cơ về sức khỏe
Dư lượng hóa chất trong quá trình canh tác và gia công cotton thường có thể gây hại nếu tích tụ lâu dài trên da hoặc đi vào cơ thể qua tiếp xúc. Mặt khác, nông dân trồng cotton thường đối mặt nguy cơ nhiễm độc hoá chất, ảnh hưởng đến hô hấp, da liễu và những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Đây là lý do các tổ chức quốc tế như Better Cotton Initiative ra đời nhằm bảo vệ nông dân.
Chất lượng, độ bền và giá thành: Đánh giá thực tế
Chất lượng và độ bền của cotton hữu cơ
Nhiều nghiên cứu cho thấy, sợi cotton hữu cơ dài và mềm mại, tạo ra vải có cảm giác dễ chịu và độ bền tốt nếu sử dụng đúng cách, bảo quản đúng chuẩn. Thực tế, nhiều người dùng càng giặt càng thích vì vải mềm mịn hơn. Tuy nhiên, chất lượng vẫn phụ thuộc rất nhiều vào quy trình xử lý vải và tay nghề may mặc.
Giá thành: “Đắt xắt ra miếng” hay chỉ là xu hướng?
Đúng là sản phẩm cotton hữu cơ thường đắt hơn 20-40% so với cotton thường do sản lượng thấp hơn, quy trình chứng nhận và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nhiều người tiêu dùng Việt Nam đánh giá rằng sử dụng lâu dài, ít kích ứng, độ bền tốt nên “đáng từng đồng”.
Lời khuyên: nếu ngân sách có hạn, bạn có thể thay đổi từng bước – chọn chăn ga hoặc áo thun thông dụng bằng cotton hữu cơ trước rồi dần dần mở rộng.

Làm sao để chọn đúng cotton hữu cơ “xịn”?
Trên thị trường hiện nay, có không ít trường hợp “gắn mác xanh” (greenwashing) để thổi giá sản phẩm. Khi mua hàng, bạn nên tìm các chứng nhận uy tín như GOTS (Global Organic Textile Standard) hoặc OEKO-TEX đảm bảo sản phẩm được sản xuất theo tiêu chí không hóa chất độc hại, công khai minh bạch về nguồn gốc.
Đừng ngại đặt câu hỏi với cửa hàng hoặc hãng thời trang về quy trình canh tác và chứng nhận sản phẩm.
Xu hướng mới và đổi mới trong ngành cotton tại Việt Nam
Những năm gần đây, công nghệ mới như sử dụng chế phẩm sinh học phòng sâu bệnh, tưới tiêu nhỏ giọt tiết kiệm nước, tận dụng bông tái chế…được nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã tại Việt Nam quan tâm. Ngoài ra, việc thúc đẩy thời trang bền vững, dự án liên kết trồng cotton hữu cơ với doanh nghiệp sản xuất vải cũng mở ra hướng đi mới, minh bạch, an toàn và thân thiện môi trường hơn cho ngành dệt may trong nước.
TikTok Bites